کتاب هنر معلمی در تربیت دینی دانش آموزان مبتنی بر سیره اهل بیت (ع)
2023-06-13 13:58 انتشارات تبریز 75 نمایش980,000 ﷼
تربیت عامل رشد انسان و در نتیجه رشد جوامع انسانی در ابعاد مختلف است. تربیت دینی دانش آموزان به عنوان یکی از مهم ترین چالش های آموزشی در جامعه اهمیت بسیاری دارد. تربیت دینی به معنای آموزش اصول و قواعد دینی به دانش آموزان است و در عین حال برای شناخت بهتر خود و دیگران ارتقای اخلاق و ارزش های اجتماعی نیز بسیار مفید است.
تربیت دینی به دانش آموزان کمک می کند تا به عنوان انسان هایی با ارزش و اهمیت در جامعه شناخته شوند. تربیت دینی به دانشآموزان کمک می کند تا به عنوان افرادی با ارزش هایی قوی تر و بهتر به دنبال تحقق اهداف خود در زندگیشان بروند. در نتیجه تربیت دینی بهعنوان یکی از پایه های آموزشی برای توسعه کامل دانش آموزان بسیار مهم است.
بیتردید تربیت دینی دانش آموزان از مهم ترین مسائل روز است به گونه ای که هر گونه کوتاهی یا کم اهمیت جلوه دادن آن پیامدهای جبرانناپذیری به همراه خواهد داشت. از اینرو لازم است هر کس در حد توان خویش به منزله وظیفهای اسلامی برای رفع مشکلات تربیتی جامعه بکوشد.
تعلیم و تربیت انسان ها از وظایف اصلی پیامبران بود که خداوند آن ها را برای رهنمود مردم برگزیده بود. پیامبران با علاقه و دلسوزی به این وظیفه همت گماشتند و در این راه هرگونه سختی و گرفتاری را تحمل کردند و در بسیاری از موارد جان خود را نیز فدا کردند تا شاید انسانیت را به پیشرفت و ترقی برسانند. نقش پیامبران در تربیت و ترقی بشریت به اندازه ای بود که می توان گفت اگر آن ها و تلاش های بی وقفه آن ها نبود تمدن و ترقی و انسانیت وجود نداشت.
حضرت محمد مصطفی (ص) نیز از زمانی که به رسالت برگزیده شد تا زمان رحلت به تربیت انسان ها اختصاص داد. علاقه اش به تربیت و راهنمایی مردم و شفقت به گمراهان و منحرفان نشان از بزرگی و الطاف وی برای خلق بود. پیامبر اکرم (ص) در موضوع تربیت با مهارت و درایت عمل می کرد و در مدت کوتاهی فعالیت هایی که در قلب و جان مردم نشان داده بود جوانه زد و رشد کرد. اعراب به دعوت وی پاسخ دادند و سراسر شبه جزیره به آیین وی پیوستند.
پس از پیامبر اکرم (ص) اهل بیت (ع) راه وی را ادامه دادند و توانستند با تدبیر خود آموزه های ناب اسلام را در میان مسلمانان به رغم مخالفت حکومت ها بگسترند. به این ترتیب بررسی سیره تربیتی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) می تواند چراغی فراروی معلمان مربیان و والدین در تربیت نسل جدید باشد و تاریکیهای این مسیر سخت و پرمخاطره را برای آنان روشن کند زیرا بررسی سیره های تربیتی آنها پرده از روی قواعد اصول روش ها و فنون تربیتی به کار رفته در رفتارهای تربیتی آنان بر می دارد و مربیان و والدین می توانند از این روش ها و قواعد در فعالیت های تربیتی خود بهره ببرند.
اگر به راستی معارف اسلام و روش های ائمه (ع) بدان سان که وجود دارند شناسانده شوند و به آنها عمل نمایند سربلندی جامعه قرآنی و عزت انسانی را در پی خواهد داشت و مردمان دوستدار رهبران راستین و الهی می گردند و به گروه مدعیان دروغین نمی پیوندند. اکنون امید است که این تحقیق کوچک بتواند گوشه ای از سیره و روش زندگی و ویژگی های الهی و انسانی رهبران راستین و امامان هدایت گر و بلندمرتبه را به جوانان و نوجوانان بشناساند و اینان نیز با عمل بدین شیوه های الهی و انسانی جامعه آرمانی خویش را پایه ریزی کنند و توان یابند تا در برابر تند باد و یورش های ویرانگر دشمنان بایستند و کیان معنوی و انسانی خویش را استوارتر سازند. امید می رود رضایت پروردگار و شفاعت آن امامان مهربان و خشنودی خلق خداوند را سبب گردد.
مسئله وجود اسوه برای انسان و به تبع آن الگو گرفتن از او در همهی فعالیت های مادی و معنوی یک امر ضروری است زیرا الگو گرفتن از کسی که دانش و آگاهی لازم را در حیطه فعالیت مورد نظر داراست موجب انجام درست و به وجه احسن آن می گردد. بنابر آنچه گذشت الگو گرفتن مطلوب و پیروی موثر از اسوه ها در شیوه جذب و تربیت اصحاب و یاران منتج به معرفتی می شود که هر کس می تواند در اثر آن معرفت راه اصولی تعلیم و تربیت را بشناسد و مربی و معلمی با جاذبه برای شاگردان گردد. البته در شناخت اسوه ها دقت های لازم باید به عمل آید به طوری که معرفتی همه جانبه حاصل و عامل محرکی برای پیروی از الگوها را به همراه داشته باشد.
از آنجایی که نبی مکرم اسلام (ص) و اهل بیت طاهرینش دارای رافت و مهربانی هستند که خداوند در آن ها قرار داد و آن ها کسانی هستند که تعالیم شان برگرفته از قرآن است می توانند الگوی بسیار مناسبی در تربیت شاگردان باشند به گونه ای که خداوند در قرآن کریم قوه جاذبه پیامبر اکرم (ص) را خوشخویی و مهربانی بیان می کند و می فرماید:
«فبما رحمه من الله لنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک فاعف عنهم واستغفر لهم وشاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوکل علی الله ان الله یحب المتوکلین»
پس به [برکت] رحمت الهی با آنان نرمخو [و پرمهر] شدی و اگر تندخو و سختدل بودی قطعا از پیرامون تو پراکنده می شدند. پس از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه و در کار[ها] با آنان مشورت کن و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن زیرا خداوند توکل کنندگان را دوست می دارد.
(آل عمران ۱۵۹)
این کتاب به مسئله ساختار اهداف و شیوه های تعلیم و تربیت دینی در سیره ائمه (علیهالسلام) و نقش آن در روند رو به رشد فرهنگ و تمدن اسلامی با توجه به منابع نقلی و به شیوه تحلیلی-توصیفی میپردازد زیرا در سیره ائمه (علیهالسلام) به منزله رهبران دینی-سیاسی جامعه مسلمانان چند اصل زیربنایی وجود دارد که به اندیشه و تفکرات آنان قوام بخشیده عامل توسعه علمی-فرهنگی حکومت و جامعه اسلامی است.
با این هدف محتوای کتاب در فصول زیر طبقه بندی شده است:
در فصل اول به تعریف مفاهیم اصلی که در این کتاب پرتکرار و با اهمیت هستند پرداخته شده است.
در فصل دوم موضوع تربیت دینی با تمرکز با تربیت دانش آموزان بیان شده است.
در فصل سوم سیره نظری اهل بیت (علیهالسلام) در زمینه تربیت با تمرکز بر تربیت نوجوانان تشریح و تبیین شده است.
فصل چهارم در ادامه فصل قبل به بررسی سیره عملی اهل بیت (علیهالسلام) در تربیت دینی پرداخته شده است.
در فصل پنجم پس از جمع بندی مباحث مطرح شده پیشنهادهایی برای تربیت دینی دانش آموزان مبتنی بر آموزه های پیامبر اعظم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) ارائه شده است.
کتاب هنر معلمی در تربیت دینی دانش آموزان مبتنی بر سیره اهل بیت (ع)
نویسندگان: افتخار قاسم زاده میثم سلیمانی و فریده فتحی آذر
انتشارات هنر و علوم دانشگاهی چاپ اول بهار ۱۴۰۲
